Chociaż na polskich budowach wypadki zdarzają się coraz rzadziej, to zapobieganie im nadal jest bardzo ważną kwestią przy organizacji prac. Co należy wiedzieć o tym zagadnieniu?

Budownictwo należy do branż, w których pracownicy w największym stopniu narażeni są na wypadki. Dobrze widać to w statystykach, według których ten sektor plasuje się w ścisłej czołówce najbardziej ryzykownych. Należy jednak przyznać, że wraz z każdym rokiem sytuacja na polskich budowach znacząco się poprawia. O ile jeszcze w 2009 na każde 100 tysięcy pracowników przypadło średnio 21,49 śmiertelnych wypadków, to w dekadę później ten współczynnik udało się obniżyć do 5,18.

To wynik przede wszystkim wdrożenia i coraz bardziej rygorystycznego przestrzegania norm BHP. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa stanowią więc jeden z najważniejszych aspektów funkcjonowania każdej budowy. Które z nich mają największe znaczenie? Jakie obowiązki mają inwestor, wykonawca i kierownik budowy? Jak poszczególne rodzaje prac regulują normy? Na te pytania odpowiadamy w kolejnych akapitach.

Bezpieczeństwo na budowie. Jakie przepisy je regulują?

Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestię bezpieczeństwa na placu budowy jest oczywiście Kodeks pracy – a konkretnie jego dział 10. Znajdziemy w nim fundamentalne przepisy, na podstawie których tworzone są pozostałe akty i normy. KP mówi między innymi, że zapewnienie bezpieczeństwa na budowie oraz poniesienie wszystkich związanych z tym kosztów jest obowiązkiem pracodawcy. Na nim spoczywa również konieczność opracowania ogólnych reguł (planu BIOZ), ich wdrożenie oraz przeszkolenie pracowników. W razie wystąpienia niebezpieczeństwa lub wypadku, powinien też poinformować wszystkich znajdujących się na budowie i odpowiednio zabezpieczyć miejsce.

Szczegółowych informacji na temat dobrych praktyk oraz obowiązków wykonawcy prac dostarczają też publikacje Państwowej Inspekcji Pracy (np. Budownictwo. Wymagania bezpieczeństwa pracy) oraz wytyczne publikowane przez branżowe organizacje. Te ostatnie zazwyczaj dotyczą wąskich, ściśle sprecyzowanych zagadnień – np. pracy na rusztowaniach i wysokościach, wykonywania szalunków, wyznaczania traktów komunikacyjnych lub organizacji pracy. Wymogi co do specyfikacji poszczególnych urządzeń i sprzętów regulują ponadto polskie normy PN.

Komunikacja na placu budowy – najważniejsze zasady

Duża część wypadków na placów budowy to wynik nieprawidłowego przemieszczania się lub przebywania w niewłaściwych miejscach. Dlatego przepisy BHP ogromną wagę przykładają do organizacji traktów komunikacyjnych oraz wyłączenia miejsc, w których w określonym momencie nie powinni znajdować się pracownicy. Najważniejsze zasady dotyczą:

• konieczności przygotowania traktów do przemieszczenia się i pracy na wysokościach oraz zakazu przebywania poza nimi;
• zakazu przebywania pod wznoszonymi ładunkami;
• regulacji działania systemów i urządzeń do transportu ładunków (haków do wznoszenia, pomostów i ramp oraz pojazdów poruszających się po placu budowy).

Praca na wysokościach. Jak powinna być zabezpieczona?

Kolejnym częstym powodem wypadków są błędy popełniane podczas prac na wysokościach. Aby zminimalizować ryzyko ich wystąpienia, należy stosować się do następujących zasad:

• obowiązku zapewnienia pracownikom środków ochrony zbiorowej (chodzi przede wszystkim o poręcze ciągów komunikacyjnych);
• obowiązku dostarczenia odpowiednio dobranych środków ochrony indywidualnej (te zabezpieczają nie tylko przed wypadkami na wysokościach, ale też innymi zagrożeniami i w zależności od specyfiki prac obejmują kaski, uprzęże, okulary ochronne, rękawice, maski przeciwpyłowe itp. – dostępne na https://pol-paw.pl/)
• wydzielenie stref niebezpiecznych.

Praca z maszynami – kluczowe zasady bezpieczeństwa

Ostatnia grupa prac związana z największym ryzykiem wypadku to obsługa maszyn. By zapewnić bezpieczeństwo, pracodawca powinien upewnić się, że:

• mają one ważne dokumenty stanowiące dowód zezwolenia na ich eksploatację;
• przed rozpoczęciem i po zakończeniu prac przeszły badania kontrolujące ich stan techniczny i są w pełni sprawne;
• są obsługiwane przez pracowników przeszkolonych i – jeśli to konieczne – posiadających właściwe uprawnienia;
• nie naprawiane i serwisowane kiedy są uruchomione.

Prawidłowe oznakowanie na budowie – znaki informacyjne

Dbając o bezpieczeństwo na budowie, należy też zwrócić dużą uwagę na oznakowanie placu budowy. Dostępne na https://pol-paw.pl/znaki-bhp-c-64.html znaki BHP pozwolą łatwo i skutecznie oznaczyć miejsca niedostępne dla różnych grup osób, ostrzegą przed zagrożeniami (np. hałasem, możliwością odniesienia obrażeń czy wybuchem) oraz wskażą punkty ewakuacji lub lokalizację apteczek. Wszystkie z nich są zgodne z międzynarodowymi normami, co daje gwarancję ich zrozumiałości przez osoby mówiące w różnych językach – i tym samym zwiększa poziom bezpieczeństwa.